Uçucu Madde Bağımlılığı
Uçucu madde denince ilk akla gelenler arasında; yapıştırıcılar, boya tinerleri ve benzin gibi maddeler yer almaktadır. Bunların yanı sıra; çakmak gazı, sanayi ve endüstri alanında kullanılan çamaşır suyu, aseton, boya incelticiler ve çeşitli spreyler de uçucu maddeler kapsamında değerlendirilmektedir. Kullanım şekilleri birbirinden farklı olan bu maddeler, kişiye bağlı olarak, kısa ve uzun dönemde olmak üzere, farklı şekillerde etkilerini göstermektedir. Uçucu maddeler oda sıcaklığında gaz haline geçerler ve genelde burun yoluyla kan dolaşımına girer.
Bali ve Tiner maddesinin içeriğinde ‘toluene' maddesi bulunmaktadır. Bu madde, balide %35, tinerde %50-60 oranında bulunmaktadır. Kullanıldıktan hemen sonra etkisini gösteren bu maddelerin etkisi, 45 dakikaya kadar sürmektedir. Bu kadar kısa süre içinde etkisini yitirmesi, kullanıcıların sürekli olarak bu maddeyi kullanma zorunluluğu hissetmelerine sebep olmakta, hızla bağımlılık yaratmaktadır.
Uçucu madde bağımlılığına sebep olan etkenlerin başında arkadaş ortamı, etrafında madde kullanan kişilere karşı özenme duygusu, eğitimsizlik ve bilgisizlik gelmektedir. Uçucu madde bağımlılığı olan kişiler, maddeyi kokladıktan kısa bir süre sonra sarhoş olmaya başlarlar. Etrafındaki insanlara karşı saldırganlaşabilirler ve eşyalara zarar verebilirler. Maddeyi soluduktan sonra uykuya olan eğilimleri artar. Kişiler maddeyi uzun süre kullanmaya devam ettikleri sürece kalp ve dolaşım sistemi, sinir sistemi, solunum sistemi, boşaltım sistemi ve kas yapıları üzerinde ciddi rahatsızlıklar meydana gelmektedir. Bu nedenle uçucu madde bağımlılığının erken dönemde teşhis edilmesi ve tedavi edilmesi oldukça önemlidir.
Uçucu Madde Kullanımında Risk Faktörleri :
Uçucu madde kullanımı, birçok risk faktörlerini beraberinde getirmektedir. Özellikle 12- 16 yaş arasındaki ergen bireylerde gözlenen merak duygusu, arkadaş grubu eğilimleri, rol model alma, kabul görme isteği, sosyal hayatta ve ailede yaşanan problemler, çekirdek ailede yaşanan kayıplar, olumsuz aile tutumları, düşük sosyo-ekonomik statü ve eğitim düzeyi gibi faktörler, ciddi risk oluşturmaktadır. Çalışma ortamının uçucu madde ile ilişkili olması da çalışanlar açısından önemli bir risk faktörü yaratmaktadır.